Kościelecki Jan (Janusz), z Kościelca, h. Ogończyk (ok.1490-1545)


         

   KOŚCIELECKI (z Kościelca) Jan (Janusz) h. Ogończyk (ok. 1490-1545), wojewoda łęczycki. Ur. prawdopodobnie ok. r. 1490 jako jedyny syn Stanisława, wojewody poznańskiego i Oporowskiej. Nazwisko Kościeleckiego po raz pierwszy pojawia się w dokumentach 19 I 1514 r., gdy otrzymał on od Zygmunta I zezwolenie na wykupienie Płowieć z rąk Macieja Modliboga. Dn. 5 X 1514 r. został mianowany kasztelanem kowalskim. W r. 1517 wystąpił Kościelecki w Wilnie jako świadek traktatu pokojowego z Wołoszczyzną. W r. 1518 wziął od ojca w administracje starostwo tucholskie. Podczas wojny pruskiej otrzymał list przepowiedni na 100 koni. W r. 1523 K. był już kasztelanem inowrocławskim, a w 1526 otrzymał kasztelanię łęczycką i z tym tytułem wystąpił w Gdańsku jako świadek dokumentu nadającego w lenno Bytów i Lębork. W r. 1529 posłował od sejmu walnego warszawskiego do króla na Litwę. W t.r. toczyły się już rozmowy o nadanie Kościeleckiemu starostwa człuchowskiego, które z powodu opozycji i niechętnych mu stanów pruskich, otrzymał dopiero w r. 1535 i w dodatku obciążone sumą 1000 fl. Kościelecki był jednym z senatorów obecnych w r. 1530 na koronacji Zygmunta Augusta. W r. 1532 otrzymał starostwo nakielskie.

  W r.n. został oskarżony przed królem, jakoby był powodem zaburzeń na sejmiku w Środzie i niewysłania posłów na sejm piotrkowski, zdołał się jednak z tych zarzutów oczyścić. Po śmierci ojca Kościeleckiego, Stanisława w r. 1534 biskup Piotr Tomicki rozpoczął starania, by Kościeleckiemu nadać starostwa malborskie i człuchowskie. Starania te przyniosły tylko połowiczny rezultat, gdyż Kościelecki otrzymał jedynie Człuchów, a Malbork dostał się jego szwagrowi wojewodzie płockiemu Feliksowi Szreńskiemu. Na wiosnę 1535 r. K. udał się do Wilna, by tam u króla czynić starania o uzyskanie chociaż części urzędów ojcowskich. Tomicki również prosił króla o nadanie Kościeleckiemu województwa inowrocławskiego, l ta prośba nie została spełniona, gdyż na jesieni t.r. Kościelecki został zaledwie kasztelanem kaliskim. W n.r. otrzymał starostwo tucholskie, którym uprzednio przez 18 lat administrował wespół ze swym ojcem; nadanie to wywołało skargi stanów pruskich z powodu pogwałcenia prawa indygenatu. Zdaje się, że w tym okresie K. otrzymał po ojcu również starostwo bydgoskie. W r. l 538 otrzymał wreszcie upragnione województwo inowrocławskie. Dn. 28 VI l 540 r. został wojewodą brzesko-kujawskim, a w r. 1542 łęczyckim. W r. 1541 król na prośbę Kościeleckiego ustanowił trzy jarmarki doroczne w miasteczku Krajenka (w pow. nakielskim), należącym do jego synowej Gertrudy Danaborskiej, żony Janusza. W t.r. król też rozstrzygał jego spór z mieszczanami tucholskimi dotyczący wyboru burmistrzów. Począwszy od r. 1543 K. rozpoczął wieloma aktami prawnymi zabezpieczać rodzinę na wypadek swej śmierci. W r. 1545 Zygmunt August otrzymał od swego ojca zezwolenie na wykup z rąk Kościeleckiego Białoborka i Hamersztynu; na tej podstawie Czaplewski nazywa Kościeleckiego starostą białoborskim i hamersztyńskim.
   Kościelecki zmarł między lipcem a 22 X 1545 r.; miejsce jego grobu nie jest znane. Żonaty był dwa razy; z pierwszej żony Katarzyny Pampowskiej (h. Poronią), zaślubionej przed r. 1513, pozostawił synów: Andrzeja, późniejszego woj. poznańskiego, Stanisława, zmarłego za życia ojca, i Janusza, późniejszego woj. sieradzkiego i starostę generalnego wielkopolskiego. Zapewne też z tego związku pochodziła niewymieniana przez herbarze córka Barbara, zamężna za Stefanem Grudzińskim, chorążym kaliskim. Z drugiego małżeństwa, zawartego przed r. 1534 z Katarzyną ze Słupów Kcyńską (zmarła po 1546), K. pozostawił syna Łukasza, późniejszego biskupa poznańskiego, i córkę Annę, zamężną za Janem Kamienieckim. Wymienieni przez Dworzaczka jako dzieci Kościeleckiego z drugiego małżeństwa: syn Stanisław, późniejszy kasztelan bydgoski, i córka Elżbieta, zamężna naprzód za Potockim, a później za Sebastianem Żurawińskim, kasztelanem halickim, musieli urodzić się po 1 VI 1543 r., gdyż wydany tego dnia dokument wymieniający dzieci Kościeleckiego, nie wspomina ich. (Na nagrobku jest to postać dolna).

 

strona główna

       
 

  Źródło: ks. Maciej Kuczyński, "Historia Kościelca w wypisach", Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Kościelec 2009