|
Szkolę średnią ukończył z uprawnieniem
wstępu na wyższą uczelnię bez egzaminu. Po maturze wahał się z
wyborem dalszej drogi życia. Nowotworowa choroba ojca skłoniła go,
aby podjąć pracę zarobkową w celu utrzymania matki i młodszego
rodzeństwa. Zapisał się na filologię polską, najpierw na
Uniwersytecie Warszawskim, później przeniósł papiery na Uniwersytet
w Toruniu, a pod koniec wakacji wstąpił do seminarium duchownego w
Gnieźnie, gdzie szybko znalazł swoje miejsce. Lubił modlitwę,
kolegów i naukę. Formacja duchowa w seminarium (w Gnieźnie i Poznaniu) odbywała się według wskazań ks. Aleksandra
Żychlińskiego i bł. ks. Michała Kozala. Wdrażano w kapłaństwo
służebne, akcentując element wybrania, mniej natomiast elementy
wspólnotowe, co dopiero później stało się jedną z istotnych treści
Soboru Watykańskiego II.
Święcenia kapłańskie przyjął 25 V 1956 r. w
Gnieźnie z rąk biskupa pomocniczego poznańskiego Franciszka Jedwabskiego, bowiem ordynariusz diecezji kardynał Stefan Wyszyński
był internowany przez władze komunistyczne. Po święceniach pomagał w
duszpasterstwie parafialnym w Mogilnie, mieszkając u matki w
pobliskich Stawiskach, gdyż nie uzyskał zezwolenia władz świeckich
na normalną pracę w parafii - obowiązywał represyjny dekret o
obsadzaniu stanowisk kościelnych. W latach 1956-1957 był kapelanem
sióstr dominikanek w Mielżynie i nauczycielem religii w szkołach w
Ruchocicach i Witkowie, potem kapelanem sióstr Sacre Coeur w
Polskiej Wsi (1957 r.), następnie wikariuszem w parafii
Wniebowzięcia NMP i prefektem w Liceum Pedagogicznym w Wągrowcu
(lata 1957-1958), wikariuszem w Miasteczku Krajeńskim (1958 r.). Od
1958 r. studiował prawo kanoniczne na Uniwersytecie Laterańskim
w Rzymie, gdzie uzyskał w 1964 r. promocję na podstawie rozprawy De
evolutione conceptus fictionis Juris, W czasie pobytu w
Rzymie zdobył jeszcze dodatkowe specjalizacje: z zakresu stylistyki
łacińskiej na Uniwersytecie Gregoriańskim, ukończył Studium
Administracji Kościelnej przy Kongregacji Soboru, trzyletnie Studium
Rotalne z tytułem adwokata Roty Rzymskiej. W Rzymie Glemp odkrywał
nowe horyzonty. Zrozumiał lepiej rolę papieża i instytucji
papieskich. Widział dorobek kulturowy Wiecznego Miasta. Był
świadkiem początku wielkich przemian w stolicy chrześcijaństwa:
pontyfikatu Jana XXIII, przebiegu Soboru Watykańskiego II. Po
powrocie do kraju został najpierw sekretarzem w Prymasowskim Wyższym
Seminarium Duchownym w Gnieźnie (lata 1964-1967). W latach 1965-1967
był
notariuszem Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie, notariuszem i obrońcą
węzła małżeńskiego w Trybunale Metropolitalnym (do 1970 r.). W
późniejszym okresie był konsultorem w Trybunale Prymasowskim dla
spraw dispensationis super matrimonio rato et non cosummato
(lata 1970-1979). W latach 1967-1979 pracował w Sekretariacie
Prymasa Polski oraz pełnił funkcję sekretarza i kapelana kardynała
Sterana Wyszyńskiego na terenie archidiecezji gnieźnieńskiej.
jednocześnie pełnił szereg innych funkcji, m.in. asystenta na
Wydziale Prawa Kanonicznego ATK (lata 1968-1979), sekretarza Komisji
Episkopatu ds. Instytucji Polskich w Rzymie (lata 1975-1979),
członka Komisji Episkopatu ds. Rewizji Prawa Kanonicznego,
duszpasterza warszawskich prawników (lata 1970-1979). Z tą pracą
łączył pomoc duszpasterską, w kościołach św. Marcina i akademickim
św. Anny. Żyjąc i pracując w najbliższym otoczeniu kardynała
Wyszyńskiego, widział w nim przede wszystkim swego nauczyciela,
ucząc się jego hierarchii spraw, do których należały m.in. obecność
Boga i Kościoła w narodzie, dialog prowadzący do integracji. Jak
dobrze wiadomo. Prymas Tysiąclecia starał się wielokrotnie łagodzić
napięcia społeczne i nie dopuścić do rozlewu krwi.
W dniu 4 III 1979
r. został mianowany biskupem warmińskim. Sakrę przyjął 21 kwietnia w
Gnieźnie z rąk prymasa Wyszyńskiego. Przyjął dewizę biskupią:
Caritati in iustitia (Przez sprawiedliwość ku miłości). Odbył
uroczyste wjazdy: 29
kwietnia do Olsztyna i 6 maja do Fromborka. Z zapałem podjął pracę
pasterską na terenie rozległej diecezji, obejmującej ziemie Warmii i
Mazur. Utworzył liczne parafie, ośrodki duszpasterskie i
katechetyczne. Przeprowadzał wizytacje kanoniczne parafii. Odwiedzał
domy zgromadzeń zakonnych. Powołał Radę Kapłańską i Radę
Duszpasterską, wznowił prace Diecezjalnej Komisji Sztuki, Rady
Wydawniczej i Komisji Liturgicznej. Propagował kult bł. Doroty z
Mątowów i Świątobliwej Reginy Protmann. Z okazji 400-lecia śmierci
swego poprzednika sługi Bożego kardynała Stanisława Hozjusza ożywił
jego proces beatyfikacyjny. Zorganizował uroczystości hozjańskie w
Olsztynie i Fromborku (1979 r.). Ogłosił 19 III 1980 r. rozpoczęcie
prac przygotowawczych Duszpasterskiego Synodu Diecezji Warmińskiej.
W maju
tego roku rozpoczął peregrynację relikwii św. Wojciecha w diecezji
warmińskiej, na której ziemiach męczennik podjął pracę misyjną i
poniósł śmierć. W maju 1981 r. urządził w Olsztynie międzynarodowe
sympozjum ku czci św. Wojciecha i św. Brunona. Przewodniczył
pielgrzymce diecezjalnej do Rzymu, Asyżu, Monte Cassino i Capranica
di Sutri, gdzie zmarł kardynał Hozjusz. Nawiązał kontakty
duszpasterskie z ośrodkami polonijnymi w USA, Kanadzie, Francji i
Niemczech. Był członkiem komisji Episkopatu Polski: lusritia et Pax
(przewodniczący), Komisji ds. Ludzi Pracy, Rewizji Prawa
Kanonicznego, Instytucji Polskich w Rzymie, Zespołu Legislacyjnego
Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu Polski (współprzewodniczący).
Jego zbyt krótkie rządy biskupie nie dały mu możliwości rozwinięcia
działalności pasterskiej na Warmii. Po śmierci kardynała
Wyszyńskiego był jednym z kandydatów na Jego następcę. Ostatecznie
wybór Jana Pawła II padł na jego osobę, o czym oznajmił mu w
rzymskiej klinice Gemeli, gdzie Ojciec Święty przebywał po zamachu
majowym.
Jego nominacja na arcybiskupa-metropolitę gnieźnieńskiego i
warszawskiego, prymasa Polski nosi datę 7 VII 1981 r. Ingresy do
swoich stolic arcybiskupich urządził: 13 IX w Gnieźnie i 24 IX w
Warszawie. W dniu 2 II 1983 r. otrzymał godność kardynała prezbitera
oraz kościół tytularny Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu, który
przed nim otrzymał kardynał Stefan Wyszyński. Po reorganizacji
Kościoła polskiego 25 III 1992 r. pozostał tylko
arcybiskupem-metropolitą warszawskim, zachowując dalej godność
prymasa Polski jako kustosz relikwii Wojciecha. Z godnością
prymasowską, złączone są wysokie funkcje w łonie Episkopatu Polski;
przewodniczący Rady Głównej (do 1997 r.) i Rady Stałej (od 1997 r.),
przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, przewodniczący Komisji
ds. Duszpasterstwa Emigracji, przewodniczący Komisji ds. KUL,
przewodniczący Synodu Plenarnego (do 1997 r.). W wymiarze
ogólnokościelnym jest prymas członkiem Kongregacji dla Kościołów
Wschodnich, Papieskiej Rady lusritia et Pax, Papieskiej Rady ds.
Kultury. W spadku po kardynale Wyszyńskim przejął rolę mediacyjną, w
bardzo trudnym okresie przemian społecznych, dialogu pomiędzy
władzami komunistycznymi a „Solidarnością" robotniczą i rolniczą.
Sześć miesięcy po jego nominacji wprowadzony został w Polsce stan
wojenny. Prymas czynił starania, aby nie dopuścić do rozlewu krwi i
łagodzić dolegliwości osób internowanych i skazanych w czasie
trwania stanu wojennego. W celu niesienia pomocy represjonowanym
powołał Prymasowski Komitet Pomocy Internowanym. Odwiedzał ludzi za
kratami. Niektórzy z represjonowanych znaleźli miejsce w
reaktywowanym przez prymasa warszawskim „Przeglądzie Katolickim".
Kościół polski z uwagi na dużą niezależność i szerokie możliwości
oddziaływania był azylem dla wielu ludzi prześladowanych przez
władze komunistyczne. W celu rozwiązywania problemów społecznych
została utworzona Prymasowska Rada Społeczna. Próby szukania drogi
dialogu społecznego do pełnego pojednania narodowego są wciąż
niezrealizowanym postulatem. Ksiądz Prymas wypowiedział się 7 IV
1998 r. („Rzeczpospolita"): Gdy chodzi o nasze sprawy wewnętrzne,
interesuje nas także bardzo trudny problem, którego nie podjęliśmy,
ale czujemy, ze całe
społeczeństwo tym żyje: rozliczenie się z przeszłością. W wolnej
Polsce prymas razem z episkopatem demonstrował stanowisko
do wyborów parlamentarnych (1991, 1993 i 1997 r.), wyborów
prezydenckich (1990 i 1995 r.) i referendum konstytucyjnego (1997
r.), nic wskazując konkretnych kandydatów ani konkretnych partii
politycznych, ale również oświadczając, że nie jest obojętne, iż
niektóre ugrupowania nawiązują, w swych programach do katolickiej
nauki społecznej, a inne nie. O wysokim autorytecie prymasa na
płaszczyźnie międzynarodowej świadczą, jego spotkania z wybitnymi
osobistościami życia politycznego, m.in. z królem Hiszpanii Juanem
Carlosem, Belgii - Baudouinem, Norwegii - Olafem, Szwecji - Karolem
Gustawem, z prezydentami; USA - Georgem Bushem, Francji - Jacquesem
Chirakiem i Francoisem Mitterrandem, Portugalii - Mario Soaresem,
Włoch - Sandro Perrinim i Oscarem Luigim Scalfaro, z premierem
Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher i sekretarzem ONZ Javierem
Perezem de Cuellarem oraz z Michaiłem Gorbaczowem i Eduardem
Szewardnadze. Kardynał Glemp otrzymał liczne tytuły, odznaczenia:
doktoraty h.c. Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie,
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, University of Santo Tomas w
Manili (Filipiny), Universita degli Studi di Bari (Włochy), Seton
Hali University w South Orange NJ (USA), Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie, Papieskiego Wydziału Teologicznego w
Warszawie, Loyola University of Chicago (USA). Jest również Wielkim
Przeorem Zwierzchnictwa Polskiego Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w
Jerozolimie, honorowym członkiem Papieskiej Międzynarodowej Akademii
Maryjnej, honorowym obywatelem m.in. Mogilna, Inowrocławia, Żnina,
Darłowa, Miechowa, Lidzbarka Warmińskiego, Castel Sant'Elia i
Codroipo (Włochy), [Pakości - 2005 r.]. Ks. prymas Glemp
przewodniczył doniosłym uroczystościom patriotycznym i religijnym w
kraju i za granicą, m.in. obchodom 50-lecia bitwy pod Monte Cassino,
200 rocznicy powstania Mazurka Dąbrowskiego w Reggio Emilia,
200-lecia Konstytucji 3 Maja, 400-lecia stołeczności Warszawy,
50-lecia powstania w getcie
warszawskim i powstania warszawskiego, powtórnym pogrzebom Ignacego
Jana Paderewskiego, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, gen.
Władysława Sikorskiego, prezydenta Ignacego Mościckiego, jubileuszom
Misji Katolickiej we Francji, Anglii i Walii, obchodom 1000-lecia
śmierci św. Wojciecha oraz tradycyjnie wszystkim ważnym
uroczystościom na Jasnej Górze. Towarzyszył Janowi Pawłowi II we
wszystkich jego pielgrzymkach do ojczyzny. Jego posługa pasterska w
archidiecezji warszawskiej i gnieźnieńskiej obejmuje liczne
dokonania, inicjatywy i stymulacje. Jubileusz 15-lecia posługi
prymasowskiej na stolicy w Warszawie był okazją, aby przywołać
niektóre jego ważniejsze czynności: erygował 80 parafii, konsekrował
ok. 30 kościołów, poświecił ponad 80 kaplic w domach zakonnych,
domach opieki, szpitalach i kaplic stanowiących narodziny nowych
parafii, wyświecił i posłał do pracy około 660 kapłanów, doprowadził
do
końca budowę seminarium duchownego na Bielanach i podjął bardzo
kosztowną, odbudowę seminarium na Krakowskim Przedmieściu. Na
szczególne uwypuklenie zasługują jego dzieła w archidiecezji
gnieźnieńskiej, które częściowo zainicjował już jego poprzednik
kardynał Wyszyński i dokończył jego następca arcybiskup Henryk
Muszyński: gmachy Kurii Metropolitalnej, Seminarium Duchownego, Domu
Emerytów, Muzeum i Archiwum Archidiecezjalnego, kosztowne prace w
Bazylice Prymasowskiej (np. przywrócenie barokowego mauzoleum św.
Wojciecha), uporządkowanie otoczenia katedry, a szczególnie
rozległego placu pielgrzymkowego. Również jemu prymasowskie Gniezno
zawdzięcza swoje dzisiejsze oblicze. Posłanie pasterskie ogłosił w
licznych książkach wydanych w kraju oraz za granicą:
Przez sprawiedliwość ku miłości
(1982 r.), Człowiek wielkiej miary
(1983 r.), Kościół na drogach
Ojczyzny (1985 r.), Chcemy z
tego sprawdzianu wyjść prawdomówni i wiarygodni (1985 r.),
Kościół i Polonia (1986 r.),
Umocnieni nadzieją (1987 r.),
Wtoczy Franków orzeł i krzyż
(1987 r.), O Eucharystii
(1987 r.), Nauczanie pasterskie
(cztery tomy, lata 1981-1988), A
wołanie moje niech do Ciebie przyjdzie (1988 r.),
Let
my call come to you (1988 r.),
Boże, coś Polskę posłał nad Tamizę
(1988 r.), Nauczanie społeczne
1981-1986 (1989 r.), Na dwóch
wybrzeżach (1990 r.), U
przyjaciół Belgów (1990 r.),
I uwierzyli uczniowie (1990 r.),
Zamyślenia maryjne (1990 r.),
Słowo Boże nad Łyną, (1991
r.), Tysiąclecie wiary św.
Włodzimierza (1991 r.),
Gniezno - ciągła odnowa (1991
r.), Służyć Ewangelii słowem
(1991 r.), Solidariet. La Polonia chuopnamo
(1991 r.), Na skale-na opoce (1991 r.), Niebo Ściągają, na ziemie (1991
r.), Księża - poeci wobec nowej ewangelizacji (Poet-Priest
ws-a-w the New Evangelisation) (1991 r.), Miedzy Ewangelii a konstytucją (1992 r.), Na wyspie
fw. Patryka (1992 r.), Idziemy do Betlejem (1992 r.), Wartości
chrześcijańskie nabywane pod Kalwarią (1993 r.), W blaskach
zmartwychwstania (1994 r.). Być znakiem miłości (1994 r.), Rodzina
drogą Kościoła (1995 r.). Boskie i cesarskie (1995 r.). Idzie, idzie
Bóg prawdziwy (1995 r.), Le chemim depelerins (1996), Od Kalwarii na
drogi Europy (1997 r.), Świeci idą
przez Warszawa (1997 r.). Piętnaście lat posiup prymasowskiej
(1997 r.), Potes - We enter nów the Twenty-first Century! (1998 r.),
Zachowanie tożsamości narodowej a solidarność międzyludzka (The
Preservation of National Identity
and Interhuman Solidarity) (1998 r.). Modlimy się w kraju
Helwetów (1998 r.), Z krzyżem przez dzieje
Warszawy (1998 r.). Cytowane publikacje stanowią imponujący
dorobek literacki i pasterski. O swoich pracach mówi ks. Prymas; Ja
pracuje sam... chociaż mógłbym korzystać z pomocy innych, bo w moim
Sekretariacie, nie brakuje księży przygotowanych do takiej pracy.
Staram się tu być samodzielny - to, co mówię, jest wynikiem mojego
odczucia i myślenia.
|
