Działyński Zygmunt, h. Ogończyk (zm. 1685)


         

DZIAŁYŃSKI Zygmunt h. Ogończyk (zm. 1685), starosta inowr. Był synem Pawła, starosty inowr., i Izabelli z Grudzińskich. Jego biografowie zarzucali mu małą aktywność w życiu polit., chociaż wielokrotnie posłował na sejmy. Już w 1648 obrano go posłem na sejm elekcyjny Jana Kazimierza, na którym podpisał sufragia z województwa brzesko - kuj. W 1669 podpisał elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Wziął również udział w konwokacji 1674 i podpisał elekcję Jana III Sobieskiego. Uczestniczył w sejmie koronacyjnym w 1676, składając swój podpis pod aktem „Confirmatio iurium". W 1651 występował jako pułkownik województwa inowr.

 W 1662 wybrano go wicemarszałkiem trybunału koronnego i ponownie deputatem do trybunału na sejmiku radziejowskim 12 XII 1672. Dość wcześnie, bo już w 1650 został starostą inowrocławskim z cesji Mikołaja Ostroroga. 25 I 1660, po śmierci Maydla, otrzymał nominację na łowczego koronnego. W rok później (16 V 1661) widać go na palacji brzesko - kuj., którą zamienił z Janem Opalińskim na kaliską 1678. Był właścicielem rozległych majętności na Krajnie, Kujawach i w Wielkopolsce, odziedziczonych po ojcu i znacznie poszerzonych dzięki swej zapobiegliwości. W jego rękach znajdowały się kompleksy dóbr, m.in. Runowo, Bnin, Kórnik, Szarlej, Kościelec i Pakość. Dla Pakości wydał 20 I 1671 ordynację, w której określił strukturę i uprawnienia Rady i Ławy Miejskiej, burmistrza oraz wójta. Podczas rokoszu Jerzego Lubomirskiego dobra jego zostały bardzo poważnie zrujnowane „tak przez wojska kr. jmci (...) jako i województw". W tej sytuacji zebrana na sejmiku radziejowskim szlachta wystąpiła 7 V 1669 o zwrot wyłożonych przez niego skarbowi nadwornemu 30 tyś. zł. Działyński w 1660 odbył pielgrzymkę do Grobu Chrystusa, a jako kolator licznych świątyń w swoich dobrach upamiętnił się wieloma fundacjami. W Pieraniu wystawił w 1680 drewniany kościół. Wspólnie z dziekanem inowr. ks. Janem Odętkowskim (zm. 1699) restaurował świątynię w Kościelcu, w której pozostawił także swój portret, sprowadzony po latach do Kórnika przez Tytusa Działyńskiego i pomieszczony w zbiorach pamiątek. Ograbiony przez Szwedów kościół runowski wyposażył w liczne paramenty, a w Dźwiersznie Wielkim ustanowił fundusz dla organisty. Położył również znaczne zasługi przy rozbudowie kalwarii pakoskiej. Był fundatorem srebrnej blachy zasłaniającej cudowny obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze. W testamencie z 1685 przeznaczył na nią legat w wysokości 6 tyś. zł. Zmarł 9 II 1685. Żoną jego była Katarzyna Franciszka z Witosławskich h. Prawda (zm. 1678). Epitafium jej, barokowe z czarnego marmuru, znajduje się w kościele św. Bonawentury w Pakości. Z małżeństwa tego pozostało 4 synów; Maciej (zm. 1694/1695), Paweł (zm. 1693), Jan (zm. 1693), którego portret trumienny jest w kościele runowskim, Jakub (zm. 1730) oraz córka Helena zamężna z Zygmuntem Doenhoffem, podskarbim nadwornym litewskim.

 

strona główna

 

Źródło: ks. Maciej Kuczyński, "Historia Kościelca w wypisach", Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Kościelec 2009