Znalazł się również w testacji kolejnego układu Jagiełły z Zygmuntem, zawartego 27 II 1434
w Nowym Mieście Korczynie. Tu wszakże został omyłkowo określony
tytulaturą brzeską. Już po śmierci Jagiełły jako jedyny chorąży
koronny świadkował na dokumencie Władysława III, wystawionym 25 VII
1434 w Krakowie, w którym młody monarcha zagwarantował, że po
dojściu do pełnoletniości potwierdzi przywileje Królestwa. 16 XII
1434 w Pakości Kościelecki był świadkiem podziału majątkowego
Łabiskich dokonanego przed starostą generalnym Wielkopolski. Stamtąd
udał się do Brześcia Kuj. na zakończone niepowodzeniem rokowania
pokojowe z Krzyżakami. 14 X 1435 w Krakowie, obok innych doradców,
opiekunów i wysłanników ziem, został wymieniony jako komisarz
kontrolujący działalność mennicy krakowskiej. Jako przedstawiciel
strony polskiej był jednym z negocjatorów pokoju z Krzyżakami
zawartego w Brześciu 31 XII 1435. Przywiesił również swą pieczęć pod
dokumentem strony polskiej traktatu, ratyfikowanego na zjeździe w
Sieradzu 4 III 1436. Śmierć Jagiełły, mimo znacznego zaangażowania
Kościeleckiego w sprawy kraju, poważnie zastopowała jego karierę
urzędniczą. Najwyraźniej zabrakło monarchy, który pamiętał zasługi
ojca Kościeleckiego, będącego, obok wojewody brzeskiego Macieja z
Łabiszyna h. Laska, chyba najbliższym współpracownikiem tego władcy
wywodzącym się spośród przedstawicieli kujawskiej elity. Kościelecki
wystąpił jeszcze jako świadek wystawionego na zjeździe piotrkowskim
dokumentu Władysława III potwierdzającego przywileje Królestwa (16
XII 1438). Po tej dacie zajął się bliżej swoimi dobrami, o czym
świadczy lokacja miasta w Skępem w 1445. Możliwość szybkiej kariery
otworzyła się dla niego dopiero po koronacji Kazimierza
Jagiellończyka i zainicjowaniu przezeń nowej polityki wobec państwa
zakonnego, zmierzającej do inkorporacji Prus. Kościelecki wspólnie z
bratem i Mikołajem Szarlejskim aktywnie popierali dążenia
Kazimierza, stając się czołowymi przedstawicielami królewskiego
stronnictwa na Kujawach. Zaowocowało to dla Kościeleckiego szybkimi
awansami urzędniczymi. Jeszcze 24 IX 1449 jako arbiter rozwiązujący
spór majątkowy Pakoskich przed sądem ziemskim w Gnieźnie został
określony jako chorąży inowrocławski. Na zjeździe piotrkowskim (17
XII 1449) został wysłany przez króla wspólnie z Szarlejskim na
zakonne Pomorze w celu kontroli tamtejszych dóbr biskupstwa. W
wystawionym tego dnia królewskim glejcie określono go jako
kasztelana bydgoskiego (nominację otrzymał zapewne na zjeździe). 26
V 1450 jako jeden z pięciu posłów koronnych przyjął w Brodnicy
przysięgę nowego mistrza zakonu krzyżackiego Ludwika von
Erlichshausen, że ten będzie przestrzegał postanowień pokoju
brzeskiego (w źródle odnotowującym ten fakt pomyłkowo nazwany został
Janem). Po awansie Mikołaja Szarlejskiego (przed 25 III 1452) na
województwo brzeskie otrzymał jego dotychczasowy urząd, kasztelanię
inowrocławską. Z odnośną tytulaturą po raz pierwszy wystąpił 29 VII
1452 w Nieszawie, gdzie, jako jeden z sędziów sądu królewskiego,
rozstrzygał konflikt majątkowy wdowy i potomków kasztelana
rypińskiego Jakuba ze Strzyg h. Świnka. Kościelecki wystąpił wtedy z
przydomkiem posesjonatywnym ,,z Płonkowa" (wieś tę musiał przed tą
datą nabyć). Z kasztelanii rychło przeszedł na województwo
inowrocławskie, na którym notuje go źródło z 31 I 1454. Przed 21 VII
1453 otrzymał również starostwo dobrzyńskie. Tuż przed wybuchem
powstania w Prusach przebywał na terenie swojego starostwa, do czego
zobowiązał go król wobec narastającego napięcia w państwie zakonnym.
O przygotowaniach wojennych Kościeleckiego, już po wybuchu walk,
świadczy również pożyczka, jaką zaciągnął wspólnie z bratem 24 II
1454 w Brześciu od tamtejszego Żyda Kuszla. Na początku marca 1454
prowadził rozmowy z wysłannikiem wielkiego mistrza, wójtem
lipienieckim Jerzym von Egiofstein. Po inkorporacji Prus towarzyszył
królowi w jego pierwszych posunięciach na przyłączonych terenach. W
połowie czerwca wraz z kasztelanem kaliskim Piotrem Skórą z Gaju
miał udać się na rozmowy z wielkim mistrzem, które jednak nie doszły
do skutku. 24 VI 1454 był świadkiem dokumentu, którym król
zagwarantował, że zamki pruskie oddane tymczasowo dowódcom
pochodzącym z Królestwa, po zakończeniu wojny będą obsadzane
wyłącznie pruskimi terrigenami (tj. szlachtą miejscową, osiadłą w
Prusach). Brak informacji źródłowych o działalności Kościeleckiego w
miesiącach letnich 1454. Po klęsce Chojnickiej radził 3 X 1454 w
Brześciu Kuj. nad dalszym przebiegiem wojny. W grudniu i styczniu
brał udział w nieudanej wyprawie do ziemi chełmińskiej i oblężeniu
Łasina. 12 XII 1454 świadkował na wystawionym w obozie pod Radzyniem
przywileju monarszym dla ziemi przemyskiej i sanockiej. W czerwcu
1455 uczestniczył w zjeździe piotrkowskim, gdzie znalazł się w
testacji ogólnego potwierdzenia przywilejów Królestwa. Od 18 VII
1454 brał udział w zakończonych niepowodzeniem nowskich rokowaniach
z zaciężnymi krzyżackimi w sprawie wydania Malborka, Sztumu, Tczewa
i Gniewa. We wrześniu przebywał u boku króla w Toruniu, gdzie wraz z
innymi dostojnikami poręczył arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, że
monarcha odda uzyskane na potrzeby wojenne z kościołów jego diecezji
kosztowności lub udzieli za nie rekompensaty finansowej. W 1456 w
Toruniu uczestniczył w kolejnych rokowaniach z zaciężnymi
krzyżackimi. Po śmierci Mikołaja Szarlejskiego, która nastąpiła po
27 III 1457, uzyskał urząd wojewody brzeskiego. Jeszcze 20 IX 1457 w
Łęczycy na liście świadków dokumentu królewskiego określono go jako
wojewodę inowrocławskiego, z tytulaturą brzeską po raz pierwszy
wystąpił 3 XII 1457. Dwa dni później na zjeździe piotrkowskim
uzyskał od króla starostwo brodnickie. Uczestniczył również w
zjeździe piotrkowskim z kwietnia 1458, gdzie był świadkiem
przywileju króla dla Przemyśla. Późnym latem tego roku brał udział w
wyprawie pospolitego ruszenia pod Malbork. Przygotował i potwierdził
swą pieczęcią rozejm zawarty 12 X 1458 w Prabutach. Wszedł w skład
polskiej delegacji, która miała uczestniczyć w niedoszłych do skutku
rozmowach pokojowych z Krzyżakami w marcu 1459 w Chełmnie. Starostwa
brodnickiego nie utrzymał, ponieważ 11 XI 1461 Krzyżacy opanowali
miasto i przedzamczc Brodnicy, a po 5 III 1462 skapitulowała
natomiast załoga zamku. Odbyło się to pod nieobecność
Kościeleckiego, który w styczniu 1462 przebywał w otoczeniu króla w
Krakowie, gdzie był świadkiem monarszego nadania dla Koniecpolskich
(12 I 1462), poręczył również za brata przed sądem królewskim (25
stycznia 1462). 20 kwietnia tego roku bawił z królem w Brześciu
Kuj., gdzie świadkował na przywileju dla inkorporowanej wówczas
ziemi bełskiej. W listopadzie 1462 brał udział w zjeździe
piotrkowskim, w trakcie którego uczestniczył w sądzie pozbawiającym
warszawską linię Piastów mazowieckich prawa do ziemi rawskiej i
gostynińskiej (15 listopada). Był również świadkiem kilku dokumentów
monarszych tam wystawionych. Zapewne napięta sytuacja w kraju
związana z włączeniem w skład Królestwa części terytoriów należących
do wygasłej linii książąt płockich była powodem zaniedbania przez
Kościeleckiego obrony Brodnicy i jej utraty na rzecz Krzyżaków. Nie
można wykluczać, że brał on aktywniejszy niż wynikałoby to ze źródeł
udział w tych wydarzeniach, co wynikało z faktu bliskich jego
związków z ziemią dobrzyńską, bezpośrednio sąsiadującą przecież z
księstwem płockim. W polityce mazowieckiej Kazimierza uczestniczył
zresztą również później, u króla jesienią 1465 w Wielkopolsce, kiedy
to zaspokojono przedstawicielki Piastów płockich, księżnej
oleśnickiej (żony Konrada Czarnego, córki księcia płockiego
Siemowita V), poprzez 20 tyś. florenów. Kościelecki znalazł się
wówczas w składzie sądu Królestwa, którym Małgorzata dokonała
rezygnacji ze swych pretensji do (Poznań, 29 X 1465). Kościelecki
był uczestnikiem kolejnych prób zakończenia wojny z Krzyżakami na
forum dyplomatycznym (w Brześciu Kuj. w maju 1463 i w Toruniu latem
1464). Na początku marca 1465 negocjował w Brześciu i Włocławku,
wspólnie z biskupem włocławskim Jakubem z Sienna z nieopłaconym
zaciężnym Mikeszem Czerwonką. Brał również udział w rokowaniach
toruńskich, które doprowadziły do zawarcia pokoju 19 X 1466.
Przywiesił swą pieczęć pod dokumentem traktatowym. Po wojnie
trzynastoletniej aktywność polityczna Kościeleckiego nieco osłabła.
Zajął się głównie swoim starostwem i sprawami majątkowymi.
Uczestniczył jednak regularnie w zjazdach piotrkowskich i w
niektórych zjazdach króla ze stanami pruskimi w Toruniu i Malborku
(1472, 1474, 1476). W 1469 przebywał w otoczeniu starosty
generalnego Wielkopolski Piotra świdwy z Szamotuł. 11 kwietnia tego roku w wikp. Brzeziu był jednym z arbitrów,
którzy rozwiązali spór Brudzewskich z dziedzicami Leszcz i Chylina,
22 kwietnia asystował natomiast staroście w jego czynnościach w
Kaliszu, 15 III 1473 sprzedał Goślinę Kościelną i Boduszewo na
wyderkaw za 600 florenów rajcy poznańskiemu Jerzemu Zetowi z
Naramowic. 13 II 1475 przed starostą potwierdził rezygnację z
rocznego czynszu (4 grzywny) z Gośliny Kościelnej i Boduszewa na
rzecz poznańskich wikariuszy katedralnych. 9 VII 1478 w Poznaniu
sprzedał ponownie te posiadłości na wyderkaw za 1000 florenów
Jerzemu Zerowi. Po raz ostatni wystąpił 10 VII 1479, zmarłym
określiło go źródło z 7 III 1480. Kościelecki był najprawdopodobniej
dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była zapewne nieznana z
imienia córka Mikołaja z Dzierbic h. Szeliga. To najpewniej jako
zastaw za jej posag K. trzymał w 1427 część Dzierbic. Małżeństwo to
było jednak krótkotrwałe i nie pozostawiło potomstwa. Już w 1435
żoną Kościeleckiego była Dorota z Pniew h. Nałęcz, jedyna córka
Mikołaja, wnuczka kasztelana radzimskiego Wincentego. Wniosła ona
mężowi znaczne dobra wikp. połowę Pniew, Koninka, Zamorza, Gośliny
Kościelnej i Boduszewa (w tych dwóch ostatnich dokupił w 1444 części
należące dotychczas do Włodka z Donaborza, a należne żonie na mocy
prawa bliższości). Posiadłości w Pniewach, Koninku i Zamorzu Dorota
już 24 XI 1435 zamieniła za dodaniem 600 grzywien ze swoim stryjem
Janem z Pniew na Sadług, Powałkowice i połowę Janiszewa wpow.
brzeskim. Dorota żyła jeszcze w 1483, kiedy to prezentowała na
plebana w Goślinie Jana Chełmskiego, Pisała się wówczas z Płonkowa,
które stanowiło zapewne jej oprawę wdowią. Z małżeństwa z Dorotą
pochodzili wszyscy znani źródłom potomkowie Kościeleckiego;
podkomorzy dobrzyński Wincenty, bp chełmski i starosta inowr.
Mikołaj, wojewoda
inowr. Jan oraz Barbara, żona Ścibora z Chocenia h. Ostoja (Mościc).
|