Kościelecki Jan, h. Ogończyk (zm. 1553)


         

   KOŚCIELECKI Jan h. Ogończyk (zm. 1553), wojewoda łęczycki. Syn Mikołaja, woj. kaliskiego i Anny Łaskiej, wojewodzianki sieradzkiej. Tytułował się w r. 1532 rycerzem Grobu Chrystusowego i św. Katarzyny na Górze Synaj, co pozwalałoby się domyślać jego wędrówki do Ziemi Św. Po śmierci ojca A. Krzycki, bp płocki, wyznaczony niegdyś na opiekuna Kościeleckiego i jego młodszego brata Stanisława, zalecał w r. 1535 wojewodziców względom Bony, by mogli zatrzymać w posiadaniu królewszczyzny: Brześć Kujawski, Bobrowniki, Dobrzyń, Lipno i Rypin, na których ich ojciec miał zapisaną wielką sumę 36 000 zł. Ponieważ Stanisław wkrótce potem zmarł (1536), wszystkie te starostwa zachował Kościelecki, przydając do nich w latach następnych Kowale, Gniewków (1537), Nową Nieszawę (1543), Piołunów i Pilchowo w pow. radziejowskim (1546), Skarszewo i Linne w ziemi dobrzyńskiej, wreszcie w r. 1548 trzyletnią dzierżawę cła wodnego włocławskiego, prolongowaną w r. 1550. Była to wyjątkowo wielka kumulacja starostw w jednej ziemi. Kościelecki był w r. 1531 podkomorzym dobrzyńskim. Ożenił się zapewne t.r. z Anną Tęczyńską, córką Zbigniewa, podkomorzego krakowskiego i Katarzyny z Pleszewa, wdową po Mikołaju, księciu opawskim i raciborskim, która mu wniosła rozlegle dobra pleszewskie w pow. kaliskim. Jej brat Jan Tęczyński zrzekł się podkomorstwa krakowskiego, które 4 VI 1532 r. dostało się Kościeleckiemu.

 Posiadł też wskutek cesji szwagra dzierżawy pewnych wsi królewskich w pow. przemyskim i wiślickim. Jako podkomorzy krakowski popadł w zatarg z M. Cikowskim, kaszt, sądeckim, któremu usiłował odebrać prawo wyznaczania rajców w Bochni i czuwania nad tamtejszym sądownictwem. O publicznej działalności Kościeleckiego, oddanego głównie administrowaniu swych dóbr dziedzicznych i starostw oraz zajętego mnogimi procesami, niewiele można powiedzieć. W październiku 1534 r. wraz z ks. Janem Tarnowskim, synem hetmana, wysłany przez grupę senatorów, jeździł na Węgry do króla Jana Zapoły i starał się o uwolnienie więzionego tam swego wuja Hieronima Łaskiego, woj. sieradzkiego. Wrócił w listopadzie nic nie osiągnąwszy. Mianowany 20 XII 1542 r. wojewodą inowrocławskim, podpisał na sejmie krakowskim wraz z innymi senatorami ustawę o lustracji wojskowej. Należał do grupy panów, którzy zwerbowani przez Mikołaja Radziwiłła Czarnego i hetmana Jana Tarnowskiego, witali we wrześniu 1548 r. w Łukowie królową Barbarę. Kościelecki został 6 IV 1552 r. wojewodą łęczyckim. Był gospodarzem nader ruchliwym (w trzymanych starostwach na wielką skalę wykupywał wójtostwa i sołectwa), ale nierzadko ciężkim dla poddanych i sąsiadów. Stąd mnogie procesy i wyroki skazujące. Biskup Andrzej Zebrzydowski, wstawiając się za nim do króla i marszałka Piotra Kmity, pisał, iż to płynie ze złej woli ludzi turbujących infamiami stan senatorski. O wystawności życia Kościeleckiego świadczy suma 1000 talarów wydana na zakup skórek sobolowych, z której kwitował go w r. 1553 Łariwon Korpołowicz, kupiec z Wielkiego Nowogrodu.
   K. zmarł w r. 1553 między 19 VIII a 18 X, nie pozostawiając potomstwa. Po śmierci pierwszej żony (do końca życia tytułowanej od czasu do czasu «księżną») ożenił się krótko przed 27 VIII 1552 r. z Katarzyną z Górków, córką Andrzeja, kasz
telana poznańskiego i starosty generalnego wielkopolskiego. Wyszła ona powtórnie za Rafała Działyńskiego, kasztelana Brzesko - kujawskiego.

 

strona główna

 

Źródło: ks. Maciej Kuczyński, "Historia Kościelca w wypisach", Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Kościelec 2009